dK Deneme

T-Z

-T-

TABAN ALANI KATSAYISI:  Bir bina arsasının toplam büyüklüğü ile o arsa üzerine inşa edilecek binanın izin verilen azami taban alarm arasındaki oran.
TAHRİŞ EDİCİ:  Gözlerde rahatsızlığa ya da ciltte kaşıntıya yol açan, havayla taşınan kirletici.
TAKSONOMİ:  Organizmaları sınıflandırma bilimi.
TARIMSAL KiRLİLİK:  Tarımsal faaaliyet sonucu oluşan sıvı ve katı atıklar.
TARIMSAL (EKO)SİSTEM:  Tarımsal faaliyetlerle çevreleri arasındaki ilişki.
TARIMSAL ORMANCILIK:  Tarım ürünleri yada hayvanlarla aynı toprakta ağaç veya benzeri bitkiler yetiştirmeye yönelik, tarım ve ormancılık yöntemlerini birleştiren toprak yönetimi teknikleri.
TARİHİ KORUMA:  Gelecek kuşaklara yönelik olarak tarihsel varlıkların saptanması, değerlendirilmesi, korunması, bakımı, restorasyonu ve yeniden kurulması.
TASFİYE:  Bir maddenin tasfiyesi ya da işleme uğratılması süreci. Atık tasfiyesi, atık suyunun işleme tabi tutulması ve katı atıkların işlenmesini ifade eder.
TAŞIMA KAPASİTESİ:  Bir sistemin çevre niteliği bozulmadan nüfusta meydana gelen artışı kaldırma konusundaki azami yeteneği.
TAŞIYICI:  Hastalık, parazit yada enfeksiyon taşıyan organizma.
TAŞKIN:  Toprağın geçici olarak bir akarsu ya da çok miktarda yağmur veya diğer nedenlerle oluşan büyük su kütlelerinin baskınına uğraması.
TAŞKIN ALANI:  Bir taşkın kaynağının bitişiğinde olup vadi tabanını oluşturan ve genellikle taşkına uğrayan arazi.
TAŞKIN ALANI YÖNETİMİ:  Taşkın alanlarının kullanılabilmesi ve taşkınlardan en az zarar görmesi için düzenlenmiş planlama ve uygulama. Bu alanlardaki imarın tipini, yoğunluğunu ve yapısal şeklini belirleyen yönetmelikler, taşkın alanı yönetiminin esasını oluşturur.
TAŞKIN DENETİMİ:  Taşkınların yol açtığı zararı denetlemek ya da asgariye indirmek için kullanılan set, kanal, bent ve baraj gibi teknikler.
TATLI SU KAYNAKLARI:  Göller, pınarlar, çaylar, ırmaklar, dereler, vb. göletler,
TEHDİT ALTINDAKİ TÜRLER:  Bütünüyle ya da önemli bir bölümü itibariyle tükenme tehlikesi altındaki fauna ve flora.
TEHDİT ALTINDAKİ TÜRLER:  Nadir bulunan ve yakın gelecekte varlıklarını sürdürmeleri çeşitli nedenlerle zorlanabilecek olan türler.
TEHLİKELİ ATIKLAR:  Gereğince yönetilmediği takdirde insan sağlığı ve çevre için tehlike oluşturan, hastalığa ya da ölüme yol açabilen maddeler içeren atıklar. Özellikle hidrokarbonlar gibi tutuşabilir atıklar, asitler ve alkaliler gibi aşındırıcı atıklar, kendiliğinden tepkimeye yatkın reaktif atıklar, tarım ilaçları, arsenik bileşikleri, radyoaktif bileşikler, kadmiyum bileşikleri vb.
TEK KULLANMALIK:   Bir kez kullandıktan sonra atmaya yönelik.
TEK YÖNLÜ PAKETLEME:   Geri kazanılamayan paketleme; bir kez kullanıp atılan paketleme.
TEL:  Tetraetil kurşun.
TEMEL PROFİL:   Yapay bozulmalardan önce bir bölgede bulunan çevre koşullarının ve organizmaların araştırılması.
TEMİZ TEKNOLOJiLER:  Kirletici etkileri olmayan teknolojiler.
TEMİZLEME:  Organik, ayrışabilen materyalin sabit, kararlı materyale dönüştürülmesi işlemi; lağım suyu işleme sürecinin bir bölümü; suya uygulandığında, bu işlem, klorlama ya da havalandırma gibi işlemlerle zararlı bakterilerin yok edilmesi anlamına gelir; hava açısından ise atmosferin parçacıklardan temizlenmesi demektir.
TERASLAMA:   Suyun yüzeysel akışını denetlemek ve toprak erozyonunu asgariye indirmek amacıyla bir yamacın konturu üzerine kurulan topraktan set.
TERMİK SANTRAL:  Fosil yakıt kullanan elektrik santralı.
TERMOSFER:  Menopozun üzerinde bulunan ve yükseldikçe ısının arttığı atmosfer katmanı.
TERS OZMOZ:   Yüksek yoğunluktaki çözeltilerde çözücünün basınç altında filtrelerden geçerek daha düşük yoğunluktaki çözeltiye doğru hareketi; arzu edilmeyen çözünmüş katıların ve kolloidIerin giderilmesi için suyun işleme tabi tutulmasında kullanılır.
TESVİYE:  İşlevsel toprak yüzeyi ve altı drenaj modelleri kurmak ve toprak erozyonunu asgariye indirmek, görünüşü iyileştirmek, sulamayı kolaylaştırmak ya da fazla toprağı en yararlı biçimde dağıtmak için bir yerin profilinin yeniden oluşturulması.
TETRAETiL KURŞUN:  Çok zehirli organik kimyasal madde. Belirli miktarda petrol yakıtına katıldığında tortullaşmayı önler, yakıtın oktan sayısını arttırarak motordan daha iyi verim alınmasını sağlar. Eksoz borusundan atılan inorganik haldeki kurşun insan sağlığı açısından tehlike yarattığından yakıtlara kurşun bileşikleri ilavesine karşı çeşitli yasal önlemler uygulamasına başlanmıştır.
TETRAMETİL KURŞUN:  Benzinde vuruntu önleyici etki maddesi olarak kullanılan tetraetil kurşuna benzeyen, ama ondan daha aktif olan bir kimyasal madde.
THP:  Zehirlilik, tehlike, dayanıklılık.
TIRMANMA:  Gaz veya sıvılarda çökelti halde veya askıda bulunan partikül maddelerin dikey taşıma güçleri aracılığı ile aşağıdan yukarı doğru hareketi.
TİCARİ ATIKLAR:  İşyeri atıkları.
TLV:  Eşik sınırı değeri.
TMF:  Tropikal nem ormanı.
TML:  Tetrametil kurşun.
TNEL:  Toplam gürültüye maruz kalma düzeyi.
TNR:  Toplam gürültü değerlendirmesi.
TOKSİKOLOJİ:  Zehirleri ve etkilerini, etkime mekanizmalarını ve arıtılma yöntemlerini inceleyen bilim dalı.
TOLERANS:  Bir organizmanın çevresindeki değişimlerin üstesinden gelme yeteneği; insan ya da hayvan besinine uygulanan bir kimyasal maddenin emniyet düzeyi.
TOPAK, YUMAK:  Biyolojik ya da kimyasal etkimeyle lağım suyunda oluşan katı maddeler kümesi.
TOPAKLANMA, YUMAKLAŞTlRMA:  Atık su arıtımı sırasında fizikokimyasal olarak topakların oluşmasıyla çökelmemiş atık maddelerin ortamdan ayrılması.
TOPLAMA KANALI:  Akıntıyı ana kanallardan toplayıp lağım suyu arıtma tesisine taşıyan büyük kanal hattı.
TOPLAMA ŞEBEKESİ:  Kanalizasyon sisteminin bütünü için kullanılan terim.
TOPLULUK:  Belli bir coğrafi alana yerleşmiş ve etkileşim içinde bulunan türlerden oluşan grup.
TOPOGRAFYA:  Yer yüzeyinin fiziksel biçimi.
TOPRAK ÇÖKMESİ:  Yer yüzeyinin çeşitli nedenlerle, özellikle kömür, tuz, altın, su ya da petrol gibi maddelerin çıkarılması işlemleri sonucunda aşağı doğru göçmesi.
TOPRAK EROZYONU:  Toprak parçacıklarının havanın etkisiyle değişip ufalanması ve sonra da rüzgar ve su tarafından taşınması doğal süreci.
TOPRAK ISLAHI:  Barajlar, kanallar ve pompalama sistemleri inşa ederek toprağın tarım ve geliştirme amacıyla kullanılabilecek biçimde değiştirilmesi.
TOPRAK KAYMASI:  Yerçekimi etkisiyle, kaya ya da toprağın yavaş, yavaş yada yüksek bir hızla aşağı doğru hareketi.
TOPRAK KORUNMASI:  Erozyondan ötürü toprağın bozulmasını, toprağın denge kaybını ya da bitkilerin aldığı besin maddelerinin kaybını asgariye indirmek amacıyla uygulanan toprak kullanımı yönetimi.
TOPRAK KULLANIM HARİTASI:  Bir coğrafi bölgedeki toprak kullanım durumunu, siyasi sınırları, ulaşım ağını ve yöredeki su oluşumlarını da içerecek biçimde gösteren harita.
TOPRAK KULLANIM PLANI:  Toprağın, kamusal ve özel imar çalışmaları da dahil olmak üzere, nasıl kullanılacağı konusundaki resmi öneri.
TOPRAK KULLANIMI:  Toprağın sanayi, konut, dinlenme ya da diğer amaçlara tahsis ediliş biçimleri.
TOPRAK KULLANIMI ARAŞTIRMASI:  Belli bir alanda toprağın kullanım biçimlerinin envanterinin çıkarılması çalışması. Bu çalışma, genellikle açıklamalı harita olarak ve istatistik verilerle özetlenir.
TOPRAK ÖRTÜSÜ:  Rüzgar ve suyun yol açtığı toprak erozyonunu azaltmak amacıyla yetiştirilen bitkiler.
TOPRAK YÖNETİMİ:  Mevcut nüfusun ve gelecek kuşakların ihtiyaçları ve doğal çevrenin korunması bakımından azami uzun vadeli yararı sağlamak amacıyla toprağın geliştirilmesini ve korunmasını amaçlayan yönetim.
TOPRAK BİLİM:  Toprakla ilgili bilim.
TOPRAKSAL:  Toprakla ilgili, karayla ilgili.
TORTUNUN ÇÖKELMESİ:   Akan suyun enerjisinin çökelmemiş tortunun yükünü kaldıramaması durumunda, materyalin, su sütunundan akıntı yatağına çökelmesi.
TOVALOP:   Tanker sahiplerinin petrol kirliliğine ilişkin sorumlulukları konusundaki gönüllü sözleşme.
TOZ:  Duman ya da sisi oluşturan zerrelerden daha büyük, havada asılı durabilen katı parçacıklar.
TRAFİK KIRLİLİĞİ:  Trafiğin yoğun¬laşmasıyla artan ve araçlardan kaynaklanan atmosfer ve gürültü kirliliğinin oluşturduğu kirlilik bütünü.
TROPOPOZ:  Troposferin üst sınırı.
TROPOSFER:  Yer yüzeyinden 0-16 kilometrelik bir yüksekliğe yayılan, hava olaylarının meydana geldiği atmosferinin iç katmanı.
TSC:  İki aşamalı yanma.
TSD:  İşleme, depolama ve tasfiye.
TURBA:  Turbalıklarda ve bataklıklarda bulunan, kısmen ayrışmış materyalden oluşan yakıt.
TURBALIK:  Düz bataklık arazi.
TUTMA HAVZASI:  Herhangi bir olağan dışı nedenle fazla yüzeysel akışı alan ve uzun süreli depolama amacıyla tutan havuz ya da rezervuar (depo).
TUTMA HÜCRESİ:  SelIerin taşıdığı süprüntü ve molozları engelleyerek kanalizasyonun tıkanmasını önleyen, sokağın altındaki drenaj hücresi (odası).
TUTUCU:  Baca emisyonlarından kaynaklanan par¬çacıkları toplayan mekanik toplayıcı.
TUTUŞABİLİR:  Kolayca alevalan.
TUTUŞMA DERECESİ:  Alevalabilir maddelerdeki alt yanma sınırı.
TUTUŞTURMA:  Atmosferdeki fazla ya da gereksiz gazın yakılması işlemi.
TUZLU SU KARIŞMASI:  Yeraltı suyuna tuzlu su bulaşması; bu olay genellikle kıyı alanlarında gerçekleşir. Haliçlerde gel git olayları ile alt akıntıyla haliç içlerine tuzlu su taşınımı.
TUZLULUK:  Sudaki tuz miktarı; doğal kaynaklardan oluşabileceği gibi atık su sızıntısından da oluşur. Suyun aşırı ölçüde yeniden kullanılması tuzluluğu ağırlaştırır.
TUZUNU GİDERME:  İnsanların ya da hayvanların tüketmesine elverişli hale getirmek için suyun tuzunu giderme işlemi.
TÜKENME:  Doğal kaynakların azalması, tükenmesi, kuruması, özellikle tüketim amacıyla kullanım, buharlaşma ya da sızıntı dolayısıyla su kaybı.
TÜKETİCİ:  Üretici organizmaları veya kendilerinden daha zayıf tüketicileri yiyerek enerji sağlayan canlılar. Tüketiciler birincil, ikincil ve üçüncü) gibi sınıflara ayrılırlar. Birıncil tüketiciler üreticileri yiyerek yaşarlar. İkincil tüketiciler birincil tüketicileri yerler vb. Örneğin ot yiyen bir geyik birincil tüketicidir. Geyiği yiyen aslan ise ikincil tüketici olmaktadır. (Bk. Üretici)
TÜR:  Bir bitki ya da hayvan grubu. Grubun üyeleri arasında yakın bir benzerlik, ortak bir köken ve sürekli bir üreme sistemi vardır. Tür, yaygın olarak kullanılan en küçük biyolojik sınıflandırma birimidir.